Dizi Ağır Yara

سریال زخم کاری جدیدترین ساخته محمد حسین مهدویان پس از پخش ۱۵ قسمت به انتها رسید و مخاطبان فراوانی را با خود همراه کرد. اما زخم کاری رقیب جدی ای نداشت و برای مخاطبانی که تصمیم شان تماشای یک سریال ایرانی بود گزینه ی دیگری که قابل اعتنا باشد دیده نمی شد. اگرچه که چند قسمت ابتدایی این سریال با چند قسمت پایانی سریال می خواهم زنده بمانم همزمان شده بود اما این مسئله به طور کلی باعث ایجاد رقابت نشد. بااین حال موارد دیگری نیز در پربازدید شدن این سریال دخیل اند؛ تسلط محمدحسین مهدویان روی میزانسن، قواعد ژانر و انتخاب ریتم مناسب، در جذب مخاطب تاثیر بالایی داشت.
از طرف دیگر انتخاب جواد عزتی به عنوان بازیگر امتحان پس داده ای که نقش آفرینی اش در تمام ژانرها مورد توجه قرار می گیرد در استقبال فراوان مخاطب بی تاثیر نیست. عزتی بازیگری است که به صورت فرامتنی توانایی جذب مخاطب را دارد. حضور رعنا آزادی ور که کاراکترش متفاوت از منبع اقتباس و سمیرای رمان بیست زخم کاری طراحی شده بود و در این بین سازندگان تلاش کرده بودند او را به لیدی مکبث نزدیک کنند، در نقش یک زن شیطان صفت، تحریک کننده، فتنه گر و جاه طلب باعث خلق یک کاراکتر خاص و کمتر پرداخته شده در سینمای ایران شده بود و این موضوع با درک درستی که او از نقش داشت همراه شد و نقطه عطف کارنامه کاری او را رقم زد.

اولین مشخصه مثبت این سریال، اقتباس است. موضوعی که کمتر در سینما و سریال سازی کشور دیده می شود. این بار از یک رمان ایرانی. اتفاق مثبتی که در دیده شدن سریال و موفقیت نسبی بین بینندگان مشهود است. درون مایه رمان، جذابیت کافی برای ساخت یک سریال را دارا است و انتخاب هوشمندانه ای بوده است. داستان شخصیتی که پس از سال ها می خواهد طبقه خود را تغییر دهد و یک جنگ خانوادگی پر تلفات را آغاز می کند. البته مهدویان با تغییرات گسترده ای متن سریال را پیاده کرده است اما اینکه چقدر در ساختار متن ضعف وجود دارد و اینکه چقدر در بنای ایجاد شده موفق عمل کرده است جای بحث وجود دارد.

متن زخم کاری در چینش رویدادها درست عمل می کند. قصه گویی منظم و منطقی ای دارد. به شکلی پیش می رود که در هر قسمت به مانند سریال های برتر روز دنیا غافلگیری داشته باشد؛ اتفاقی که هم بیننده را جذب کند و هم او را برای قسمت بعد منتظر بگذارد. این قاعده سریال سازی در حد بالایی در زخم کاری رعایت شده است اما برویم سراغ ضعف ها. نکته اول آشنایی با مالک و سمیرای سریال و اساسا مواجهه با شخصیت ها است.

زخم کاری یک الگوی بومی سازی و مدرن سازی شده از نمایش مکبث شکسپیر است که خودش اقتباسی از یک کتاب رمان کوتاه به همین اسم است. سریال پر از عناصری است که هم باید در یک اقتباس ادبی جا خوش کرده باشد و هم در یک فیلم گنگستری ایرانی وجود داشته باشد، «محمد حسین مهدویان» در مقام کارگردان اگر صدای آن موسیقی متن و بتمن! نشان دادن قهرمان داستان را کمتر کند، اثری ساخته که تقریبا هیچ نقصی ندارد.

رویکرد کلی تدوین در سریال زخم کاری را چنین می شود شرح داد، هر صحنه برای بیان اطلاعاتی مشخص به مخاطب طراحی شده و معمولا با انجام رساندن این کارکرد شاهد فید به سیاهی یا کات به صحنه بعدی هستیم. تقریبا آنچه که تا کنون از بازی های سریال گفته و شنیده شده، حاصل انتخاب ها روی میز تدوین است که باعث شده در نماهای متقابل پویایی صحنه و تداوم احساسی در ارتباط کاراکترها برقرار باشد و این شیوه فیلمسازی سریع و مبتنی بر نماهای محدود مهدویان در جذب مخاطب موفق باشد.
حاصل چند فیلم، سریال و مستند نشان می دهد که مهدویان و همکارانش به یک شیوه و رویه ثابت در تولید رسیده اند که به اقتضای قصه، فضا و ژانر، در عین ثبات رویکرد، فقط در جزییات اجرا تغییر می کند؛ شیوه و رویه ای از مرحله نگارش فیلمنامه تا پس از تولید و روی میز تدوین را شامل می شود و حالا بعد از یک دهه تکرار و تداوم بعید است که تغییر محسوسی را در آن شاهد باشیم.